Mentoring không phải là công cụ thay đổi bản chất của cá nhân, mà nó chính là công cụ giúp kiểm soát bản năng, thúc đẩy sức mạnh của bản tính và bản ngã, thay đổi cuộc đời của họ. Đòi hỏi sự kiên nhẫn và tâm lý vững vàng, Mentor chính là người chỉ đường giúp các Mentee thoát khỏi các ham muốn nguyên thủy, dẫn dắt họ bước sang trang mới của cuộc sống. Một trong những Mentee đặc biệt nhất của Tiến sĩ Nguyễn Thành Nhơn.
——-
*Tên nhân vật trong bài đã được thay đổi
“Gia đình phức tạp”
“Không có cha”
“Cảm giác bản thân không ai cần đến”
Là những suy nghĩ luôn bấu víu lấy Hùng.
Cất tiếng khóc trong hoàn cảnh chẳng mấy đẹp đẽ, anh là kết quả của một phút “cao hứng” của “ba” và sự hành hạ về cả thể xác lẫn tinh thần của mẹ. Những năm tháng sau này, khi Hùng dần tập đi, tập nói, thì cũng là khi mẹ anh dần trưởng thành và trở thành thiếu nữ ở tuổi 18. Đối mặt với những thôi thúc được yêu, được hạnh phúc, mẹ tìm được cho mình bến đỗ cuộc đời, hạ sinh cho mình một thiên thần nhỏ.
Một thời gian chuyển đến sinh sống cùng gia đình mới của mẹ, Hùng hay tin ba mình đã qua đời ở Campuchia. Hằng ngày phải đối mặt với hạnh phúc không thuộc về mình, anh dần cho rằng: sự tồn tại của bản thân thực sự không cần thiết. Nhà ngoại không để tâm, nhà nội không biết đến sự tồn tại của anh, anh chưa từng được gặp ba, gia đình của mẹ nếu thiếu anh cũng vẫn hoàn hảo. Cuộc đời của anh là một sự phủ định.
15 tuổi, cái tuổi nổi loạn của cuộc đời, Hùng bắt đầu dấn thân vào mặt tối của xã hội: đánh cướp, lập băng đảng trộm cắp, giải quyết xung đột bằng bạo lực, anh tồn tại dựa vào bản năng của mình.
Nhận thấy rồi cuộc sống của anh sẽ chẳng đi đâu về đâu, Tiến sĩ Nguyễn Thành Nhơn biết rằng, nếu bản thân không hành động, thì sẽ chẳng ai có thể đưa anh đến “bờ” được.
Nhằm cho anh một lý do để tiếp tục tiến bước, thầy Nhơn nhận anh làm con nuôi, trao cho anh một sợi dây kết nối với cuộc sống, một nơi để về. Trong những ngày tiếp theo và kéo dài đến sau này, Hùng bắt đầu quá trình mentoring cùng thầy.
Thời gian đầu là một chuỗi ngày khó khăn, thầy đã từng lên xuống đồn nhiều lần, đến nỗi ai ở đồn cũng quen mặt thầy. Không ít lần vì can ngăn xung đột với gia đình, thầy đã bị Hùng ra tay đả thương. Tuy nhiên, nếu thầy không tiếp tục tận tâm và kiên nhẫn, Hùng nhất định sẽ mãi mãi mắc kẹt ở vũng bùn ấy. Có thể nói, lý do thầy kiên nhẫn tiếp tục sát cánh cùng anh đến ngày hôm nay cũng bởi thầy nhìn thấy được năng lực chịu khó, ý thức cố gắng thay đổi nơi đứa con nuôi ngỗ nghịch của mình.
Suy cho cùng, không ai muốn bản thân trở thành nhân vật phản diện.
Sau một thời gian kiên trì theo đuổi quá trình mentoring, cuộc đời của Hùng dần thay sắc nhờ chiếc cọ màu của thầy. Cố gắng học tập, anh cuối cùng đã đỗ đại học. Đây chính là thời gian hạnh phúc nhất của Hùng. Nhà ngoại bất ngờ, nhà mẹ bất ngờ, ngay cả anh cũng không thể tin được, cứ sợ liệu quá trình chấm thi có sai sót gì không.
Đến nay, là một người đàn ông trưởng thành, Hùng vẫn tiếp tục nhân được sự cố vấn của thầy. Thầy đăt cho anh những mục tiêu nho nhỏ để hoàn thành sau khi đỗ đại học, dần dần, Hùng đã có thể tự bước trên đôi chân của mình, gánh vác trách nhiệm công việc do thầy ủy thác. Mặc dù nhiều lúc bản năng của Hùng vẫn sẽ trỗi dậy, nhưng anh đã có thể kiểm soát được phần “nó” trong mình. Bước vào tuổi 30, anh trở thành một con người kỹ tính, có trách nhiệm với bản thân, công việc. Trong suốt thời gian sát cánh cùng Hùng, thầy Nhơn đã thay thế những ký ức tiêu cực bằng vô số ký ức đẹp đẽ.
Có thể thấy, mentoring là một quá trình kéo dài và gập ghềnh, đòi hỏi tinh thần sẵn sàng thay đổi từ phía Mentee và sự tận tâm, kiên nhẫn từ phía Mentor:
1. Người cố vấn cần phải có niềm tin vào Mentee, nhìn nhận năng lực và đồng hành với họ trong suốt quá trình vực dậy bản ngã.
2. Hơn tất cả, chính những hành động và điều chỉnh kịp thời từ phía Mentor sẽ quyết định hiệu quả của cả quá trình mentoring. Người Mentor cần phân tích hệ sinh thái phát triển, điều chỉnh hành vi sai trái của bản năng đúng lúc, đẩy bản năng xuống dưới, bồi bổ năng lực của bản tính và bản ngã.
Vì vậy, mentoring rất khó! Khó cả với Mentee và Mentor.
Đây không phải là điều trị sức khỏe thông thường, đây là quá trình thâm nhập và điều chỉnh bản chất con người – khu vực không thấy được, không sờ được, chỉ có thể cảm nhận được. Tuy nhiên, kết quả mà mentoring đem lại chính là những trang giấy mới mang màu sắc tích cực hơn, đẹp đẽ hơn.